مبانی نظری سخت‌رویی

سخت‌رویی[۱] مجموعه­ای متشکل از ویژگی‌های شخصیتی است که در مواجهه با حوادث فشارزای زندگی به عنوان منبعی از مقاومت و به عنوان سپری محافظ عمل می‌کند(وردی و همکاران، ۱۳۷۸؛ سواری، ۱۳۹۱). ریشه‌های مفهومی سخت‌رویی، برخلاف دیدگاه‌های معتقد به واکنش انفعالی انسان که در اغلب کارها در زمینه فشارهای روانی و بیماری مشاهده می‌شود، برگرفته از مجموعه­ای از رویکردها در خصوص رفتار انسانی است که مدی[۲](۱۹۷۳) در مقوله­بندی نظریه­های عمده شخصیت، آن­ها را نظریه تکامل می­نامد(مدی، ۱۹۷۳، به وردی، ۱۳۸۰).

سخت‌رویی که کوباسا[۳](۱۹۷۹) صورت­بندی کرده است بر پایه نظریه‌هایی است که روانشناسان وجودی در مورد درجه و شدت یک زندگی صحیح مطرح کرده­اند( نریمانی و همکاران، ۱۳۸۶). کوباسا با استفاده از نظریه‌های وجودی در شخصیت، سخت‌رویی را ترکیبی از باورها در مورد خویشتن و جهان تعریف می‌کند که از سه مؤلفه تعهد، کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است. از دیدگاه کوباسا فرد سرسخت کسی است که سه مشخصه عمومی دارد: الف: اعتقاد به این که فرد قادر به کنترل و یا تأثیرگذاری بر روی حوادث است و فشارزاهای روانی را قابل تغییر می‌داند. ب: توانایی احساس عمیق در آمیختگی و یا تعهد نسبت به فعالیت‌هایی که فرد انجام می‌دهد. ج: انتظار این که تغییر توأم با مبارزه هیجان انگیز، برای رشد انسان بیشتر مؤثر است و آنرا جنبه­ای عادی از زندگی می‌داند(کوباسا، ۱۹۸۸؛ نریمانی و همکاران، ۱۳۸۶).

[۱] Hardiness

[۲]. Maddi

[۳]. Kobasa